GİRİŞİM SERMAYESİ PAZARI = SERMAYE VE BÜYÜME ARAYIŞINDA İLERİ ADIM
- 18.05.2023 tarihinde Resmî Gazetede yayımlanan Payları Girişim Sermayesi Pazarında İşlem Görecek Ortaklıklara İlişkin Esaslar Tebliği [II-16.3] (“Tebliğ”) halka açık olmayan anonim ortaklıkların, paylarının sermaye artırımı suretiyle nitelikli yatırımcılara satışını belirleyen önemli bir düzenlemeyi içermektedir.
- Tebliğ ile halka açık olmayan anonim ortaklıklar için “Girişim Sermayesi Pazarı” “(GSP)” adıyla yeni bir pazar oluşturulmuştur. Bu pazarda işlem görmek isteyen anonim ortaklıklar sermaye artırımı yolu ile ihraç edilecek paylarını halka arz edilmeksizin nitelikli yatırıcılara satabileceklerdir.
- Çalışmamızda, Tebliğ’in amacı ve kapsamı ile gelişmekte olan şirketlerin dönüşümü için anahtar rol görevini üstlenen Borsa İstanbul “(BİST)” kapsamında oluşturulacak Girişim Sermayesi Pazarında işlem görecek şirketlerin izlemesi gereken adımlara ve sahip olabileceği düşünülen imkânlara yer verilecek olup Tebliğ’in Sermaye Piyasası alanında getireceği yenilikler değerlendirilecektir.
- Giriş
Sermaye Piyasası Kurulu (“SPK”) tarafından hazırlanarak 20 Eylül 2022 tarihinde kamuoyunun görüşüne açılan Payları Girişim Sermayesi Pazarında İşlem Görecek Ortaklıklara İlişkin Esaslar Tebliği Taslağı hakkında toplanan görüş ve yorumlar ile taslak metni gözden geçirilmiş ve nihai tebliğ 18.05.2023 tarihinde Resmi Gazetede yayımlanmıştır.
Sermaye Piyasası Kanununda halka açık anonim ortaklık statüsüne haiz olacak şirketler ve özellikleri sayılmıştır. Buna göre aşağıdaki işletmeler halka açık anonim ortaklık statüsündedir.
- Payları borsada işlem gören ortaklıklar
- Pay sahibi sayısı 500 kişiyi aşan ortaklıklar
- Pay sahibi sayısı en az 500 olan kooperatifler
Tebliğ ile finans ve hukuk dünyamıza yeni bir uygulama getirilerek şartları sağlayan anonim şirket paylarını BİST’de halka arz etmeksizin GSP’de nitelikli yatırımcılara satabilecektir.
Böylece Tebliğ şartlarını sağlayan şirketler hem halka açık anonim ortaklık statüsünün getirmiş olduğu faydalardan yararlanacak hem de paylarını halka arz etmeksizin nitelikli yatırımcılara sattıklarından SPK bakımından uyulması gereken yükümlülüklerden büyük oranda muaf tutulacaklardır.
Çalışmamızın ana bölümünde Tebliğ kapsamına kısaca yer verilerek devamında yeni oluşturulacak GSP ‘ye yapılacak başvuruların şirketler açısından avantajları ile ülkemiz açısından önemi değerlendirilecektir. Zira Dünyada Girişim Sermayesi Pazarının merkezi konumunda olan Amerika Birleşik Devletleri, Avrupa’nın en büyük girişim sermayesi pazarına sahip olan İngiltere, bu ülkeleri takip eden Almanya, İsrail ve Çin başta olmak üzere birçok ülkede var olan GSP, inovasyonu desteklemesi ve yeni şirketlerin büyümesini sağlaması açısından önemli bir faktördür.
Genel Esaslar
Tebliğ kapsamına girecek/girmek isteyen şirketler açısından belirli adımların izlenmesi gerekmektedir. Detayları Tebliğ’de yer almakla birlikte özetle;
- GSP’de işlem görmek isteyen ortaklıkların, ortaklık esas sözleşmesi Kurul (Sermaye Piyasası Kurulu) düzenlemeleri ile Kanunun amaç ve ilkelerine uygun hale getirilmelidir. Bu yönde gerekli değişiklikleri içeren madde tadil tasarıları Genel Kurul tarafından onaylanmalıdır.
Kayıtlı sermaye sistemi dâhilinde olan anonim şirketler hariç, yeni pay alma haklarının kısmen veya tamamen sınırlandırılmasına ilişkin genel kurulca karar alınmalıdır. Yine bu karar alımında Türk Ticaret Kanunu ile Sermaye Piyasası Kanunu hükümlerine uygun hareket edilmelidir.
Yukarıda yer alan şartların sağlanması halinde, Kurul’un web sitesinde yer alan taslak izahname hazırlanarak Kurul’a onaylatılmalıdır. Hazırlanan izahname ile birlikte Tebliğ ile belirtilen finansal tablolarda Kurul’a sunulmalıdır.
GSP’de Yer Alabilmek İçin Gerekli Finansal Yeterlilikler
Tebliğ ile şirketlere öngörülen finansal eşiklere göre; şirketlerin, Kurul düzenlemelerine uygun olarak hazırlanmış ve özel bağımsız denetimden geçmiş, payların satışa sunulacağı yıldan önceki yıla ait finansal tabloları itibarıyla; aktif toplamının en az 20.000.000,00 TL (yirmi milyon Türk Lirası) tutarında olması, net satış hasılatının 10.000.000,00 TL (on milyon Türk Lirası) tutarında olması, sermayelerinin 10.000.000,00 TL (on milyon Türk Lirası) veya daha fazla olması gerekmektedir.
GSP’de Yer Alan Anonim Ortaklıkların Yükümlülükleri
Tebliğ devamında payların ihraç edilmesi sonrasında uyulacak esaslardan bahsedilmektedir. Bu esaslar ile Tebliğ kapsamında SPK’nın kademeli ve temkinli ilerlediği görülmektedir. Zira şirketlere getirilen avantajlı durum SPK’nın büyük bir denetimi dâhilinde devam etmektedir. Özetle ve önemle;
Tebliğin 5. maddesinde “Bu Tebliğ kapsamındaki ortaklıkların payları, GSP’de işlem görmeye başladığı yılı takip eden 2 (iki) yıl tamamlanmadan halka arz edilerek satılamaz.” denilerek bu süre zarfında şirketin hisse senetlerinin performansı, likiditesi ve piyasa talebinin gözlemlenebilmesi amaçlanmıştır.
Anılan maddenin ikinci fıkrasında ise ortaklık paylarının, GSP’de işlem görmeye başladığı yılı takip eden 5 (beş) yıl içerisinde, borsanın diğer pazarlarında işlem görmesi için başvuru yapılması gerektiği belirtilmiştir.
Yine aynı maddenin dördüncü fıkrasında ise “Kanun kapsamından çıkmış olan ortaklıklar için Pay Tebliği (VII-128.1)’nin ortak sayısı nedeniyle payları halka arz olunmuş sayılan ortaklıklara ilişkin hükümleri uygulanmaz.” denilmiştir. Böylece Kanun kapsamından Tebliğ hükümlerine aykırılıktan dolayı çıkan ortaklıkların, pay sahibi sayısı 500 (beş yüz) olsa dahi yeniden Kanun kapsamına giremeyeceğinden bahsedilerek önemli bir yaptırım öngörüldüğü görülmektedir.
Dolayısıyla Tebliğ kapsamında yer alan usul ve esaslar dikkatli incelenmeli, süreç özenle yürütülmelidir.
Tebliğ Öznelerinden Biri: Nitelikli Yatırımcı
Kurul tarafından yayınlanan (III-39.1) Sayılı Tebliğ’in 31. maddesi ile 32. maddesinde detaylı şekilde izah edildiği üzere; nitelikli yatırımcı; Kurul’un yatırım kuruluşlarına ilişkin düzenlemelerinde tanımlanan ve talebe dayalı olarak profesyonel kabul edilenler de dahil profesyonel müşterilerdir. Yatırım fonları, bankalar, sigorta şirketleri, portföy yönetim şirketleri, vakıflar, kamuya yararlı dernekler… ve halka arz tarihi itibariyle en az 1 milyon Türk Lirası tutarında Türk ve/veya yabancı para ve sermaye piyasası aracına sahip olan gerçek ve tüzel kişiler nitelikli yatırımcılar arasında yer almaktadır.
Dolayısıyla nitelikli yatırımcıların yüksek miktarda sermayeye sahip olmaları ve uzun vadeli stratejiler izlemeleri piyasalara likidite sağlar ve istikrarı destekler.
Bu istikrar ile piyasa dalgalanmalarını da önleyebilecek nitelikli yatırımcının Tebliğ maddelerinde ayrıca korunduğu görülmektedir. Örneğin halka arz edilmeksizin yapılan satışlarda kural olarak ihraç belgesi düzenlenmekteyken Tebliğ ile nitelikli yatırımcı daha fazla koruma altına alınmak istenmiş, halka açık ortaklık statüsünde olmak isteyen şirketler için izahname hazırlama zorunluluğu getirilmiştir. Böylece nitelikli yatırımcı detaylı bilgilere hâkim olarak riskleri mümkün olduğu kadar elimine edilebilecektir.
Buna karşılık Tebliğ’in m.8/6 hükmü ile de; bir yatırımcının nitelikli yatırımcı olduğuna ilişkin bilginin, ilgiliden alınan beyan üzerine yetkili kuruluş tarafından merkezi kaydi sistemde kayıt altına alınması zorunlu tutularak piyasalarda yanlış beyanda veya kötü niyetli davranışlarda bulunulması engellenmek istenmiştir. Böylece yatırımcıların ve şirketlerin güvenli ve adil bir ortamda işlem yapmaları amaçlanmıştır.
BİST Kapsamında Oluşturulacak Yeni Pazar: Girişim Sermayesi Pazarı
Ülkemizde teşkilatlanmış piyasa olan Borsa İstanbul Anonim Şirketi oluşumu altında yer alan Pay Piyasalarında işlemler Yıldız Pazar, Ana Pazar, Alt Pazar gibi pazarlarda gerçekleşmektedir. Bu pazarların yanında halka açık olmayan ortaklıkların sermaye artırımı yolu ile nitelikli yatırımcıya pay ihraç edebileceği yeni bir Pazar olarak Girişim Sermayesi Pazarı oluşturulacaktır.
Girişim sermayesi, gelişme potansiyeli yüksek olan girişim şirketlerinin kuruluşu ve faaliyetlere geçişleri için fon fazlası olan yatırımcılarca sağlanan finansal destek olarak tanımlanabilir. Tebliğ ile oluşturulan Girişim Sermayesi Pazarı da şirketlerin büyümelerine katkı sağlayan bir oluşumdur. Şirketlerin büyüme için ihtiyaç duydukları finansman, sermaye artırımı yolu ile nitelikli yatırımcılara pay senedi ihracı ile elde edilebilecektir. Bu da gelişmekte olan ancak paylarının borsada işlem görmesini istemeyen şirketler için önemli bir kazanımdır.
BİST incelendiğinde GSP ‘nin henüz oluşum aşamasında olduğu görülmekle beraber Pazar işleyişine yönelik öngörülerimiz, Pazar’a girmek isteyen şirketler bakımından yol gösterici olabilecektir.
Yapılan araştırmalarda GSP oluşumunun BİST kapsamında bulunan Nitelikli Yatırımcı İşlem Pazarı (“NYİP”) ’na benzer olabileceği düşünülmektedir. Belli sermaye piyasası araçlarının yalnızca nitelikli yatırımcılar arasında işlem görebilmesini sağlamak için oluşturulan NYİP’da işlemler diğer pazarlarda olduğu gibi BISTECH üzerinden gerçekleştirilmektedir. İşlemler sırası ile; nitelikli yatırımcı statüsüne haiz olma, geniş işlem yetkisi ile BİST tarafından sağlanan platformun kullanılarak emir iletme, işlemlerin gerçekleştirilmesi ve takip ve yönetim şeklindedir.
Bilgilere istinaden Tebliğ hükümleri ve BIST işleyişi, Dünyada girişim sermaye pazarlarının işleyişi ile birlikte değerlendirildiğinde GSP’de öngörülen işleyiş şu şekildedir:
Öncelikle BIST kapsamında işlem yapılabilmesi için Tebliğ ile öngörüldüğü şekilde “Genel Esaslar” bölümünde temel hatları ile değindiğimiz şartların başvuru yapacak şirket açısından taşınması ve usulüne uygun hazırlanan izahnamenin Kurul tarafından onaylanması gerekmektedir.
İzahname onayı ile ortaklık paylarının GSP’de işlem görmesi amacıyla Kurul’a yapılan başvuruda yetkili kuruluş ile ihraççı arasında satışa aracılık sözleşmesi imzalanır.
Yetkili Kuruluşlar, aracı statüsü ile, girişim sermayesi pazarındaki girişim şirketlerini araştırır, değerlendirir ve nitelikli yatırımcılara sunar. Diğer bir ifade ile nitelikli yatırımcı ile girişim şirketlerini Yetkili Kuruluşlar buluşturur.
İzahname, şirketin esas sözleşmesi, sirküler, faaliyet raporları ile Kamuyu Aydınlatma Platformu’nun internet sitesinde yer alan ortaklıklara ilişkin bilgilerin incelenmesi ve değerlendirilmesi sonrası nitelikli yatırımcı yatırım yapmaya karar verdiği şirkete belirli bir miktar sermaye sağlar, karşılığında ise kendisine sermaye artırımı ile pay ihracı yapılır. Pay ihracında Tebliğ atfı ile Sermaye Piyasası Araçlarının Satışı Tebliği (II-5.2) mahiyetine düştüğü ölçüde uygulanır.
Nihayetinde nitelikli yatırımcı şirketin hissedarı olarak şirketin büyümesini destekler, stratejik konularda danışmanlık sağlar ve işletme faaliyetlerini takip eder. Neticede ise şirket, nitelikli yatırımcının yatırımları ile büyümeye devam ederken şirketin değeri ile birlikte nitelikli yatırımcının da hisse değeri artar.
GSP işleyişin bu şekilde olabileceği öngörülmekle birlikte henüz BİST tarafından Pazar kurulumunun nasıl olacağı henüz net olarak bilinmemektedir.
Tebliğ Kapsamında Öngörülen Muafiyetler
Tebliğ’in m.6/2 hükmünde; “Payları GSP’de işlem görecek ortaklıklar üç ve dokuz aylık ara dönem finansal rapor düzenleme yükümlülüğünden muaftır.” denilerek Tebliğ kapsamında yer alacak şirketlere maliyet ve zaman tasarrufu, esneklik ve odaklanma, işletme sırlarının korunması gibi konularda kolaylıklar sağlanmıştır.
Zira finansal raporlama süreci karmaşık ve zaman alıcı olduğundan düzenli raporlama sürecinde şirketler büyüme hedeflerine, iş stratejilerine, operasyonel konulara yeterli derecede odaklanamaz. Bu da işletme faaliyetlerinde aksaklıklara neden olabilir. Ayrıca dönemlik finansal raporlar, şirketlerin mali durumu, performansı ve stratejileri hakkında önemli bilgiler içermektedir. Bu muafiyet ile şirketlerin stratejik bilgilerini ifşa etme riskini de elimine etmektedir.
Benzer şekilde Tebliğ ile Ortaklıklar, Kurumsal Yönetim Tebliği, (II-17.1), Pay Alım Teklifi Tebliği (II-26.1) ve Önemli Nitelikteki İşlemler ve Ayrılma Hakkı Tebliği (II-23.3) hükümlerinden muaf tutularak prosedürel işlemler bakımından esneklik kazanmakta iken yatırımcı haklarının nasıl korunacağı yönünde Tebliğ’de açık bir düzenleme bulunmamaktadır. Nitekim SPK, varlığı gereği en nihayetinde yatırımcıyı korumayı esas edinmiştir. Bu nedenle nitelikli yatırımcıyı koruyacak güvencelerin taraflar arasında düzenlenecek pay sahipleri sözleşmesi ile sağlanması gerektiği kanaatimizce önemlidir. Bu minvalde sözleşme usul ve şartlarında süreç özenle yürütülmelidir.
Neticede Tebliğ hükümleri ile, halka arz ederek pay satışı gerçekleştiren halka açık anonim ortaklıklara uygulanan yükümlülük, halka arz edilmeksizin nitelikli yatırımcıya pay ihracı yapan şirketler açısından uygulanmayarak, büyüme potansiyeli olan şirketlere sürdürülebilirlik açısından kolaylık sağlanmaktadır.
Sonuç
18.05.2023 tarihinde Resmi Gazetede yayımlanan Payları Girişim Sermayesi Pazarında İşlem Görecek Ortaklıklara İlişkin Esaslar Tebliği ile girişim şirketlerinin büyümesine destek olmak amacıyla nitelikli yatırımcılara pay senedi ihracını kolaylaştırıcı esaslar düzenlenmiştir.
Çalışma kapsamında Tebliğ amacı ve kapsamı açısından öz bilgilere yer verilerek BİST bünyesinde oluşturulması planlanan GSP‘nin işleyişi hakkında değerlendirmelerde bulunulmuş, devamında Tebliğ kapsamında yer almak isteyen şirketler açısından muaf tutulan hükümlere yer verilerek GSP’de işlem görmenin kazanımlarından bahsedilmiştir.
Neticede GSP ‘de işlem görecek şirketlere yüklenilen prosedürel işlemler ile şirketlerin muaf tutulduğu hükümler karşılaştırıldığında, şirketlerin büyümeleri ve faaliyetlerini genişletmeleri bakımından finansman elde etme olanakları, sermaye yapısını güçlendirmeleri, nitelikli yatırımcılar tarafından stratejik destek alma ihtimallerinin varlığı, şirketin itibarının ve görünürlüğünün artması gibi hususlar Tebliğ şartlarının sağlanması ile şirket paylarının halka arz edilerek ihraç edilmesini sağlayacaktır.
Yayımlandığı tarih olan 18.05.2023 tarihinde yürürlüğe giren Tebliğ kapsamında BİST piyasası altında oluşturulacak GSP’de işlem görmek isteyecek şirketlerin, Pazar’a başvurusu ve nitelikli yatırımcılar ile buluşması, şüphesiz yenilikçi fikirlerin desteklenmesi ve teknolojik gelişmelerin teşvik edilmesi için kritik bir kaynak sağlayacaktır. Diğer yandan Pazar ile genç ve büyümekte olan şirketlere fon sağlanarak yeni istihdam alanları yaratılacaktır. Bu da işsizlik oranlarının azalmasına ve ekonomik refahın artmasına katkı sağlayacaktır. Tüm bu nedenlerle girişim sermayesi ekosistemlerini desteklemek ve bu alanda rekabetçi bir ortam oluşturmak için politika ve teşvik önlemlerinin alınması açısından Kurul tarafından atılan bu adım ülke finansal ekosisteminin gelişmesi için son derece önemlidir.
Av. Kerim ALTINTAŞ & Stj. Av. Kübra ZEREN
Kaynakça
1. 18.05.2023 Tarih 32194 Sayılı Payları Girişim Sermayesi Pazarında İşlem Görecek Ortaklıklara İlişkin Tebliğ (II-16.3)
2. 23/1/2014 tarihli ve 28891 sayılı Resmî Gazete’de yayımlanan Pay Alım Teklifi Tebliği (II-26.1)
3. 27/6/2020 tarihli ve 31168 sayılı Resmî Gazete’de yayımlanan Önemli Nitelikteki İşlemler ve Ayrılma Hakkı Tebliği (II-23.3)
4. 6362 Sayılı Sermaye Piyasası Kanunu
5. Kamuyu Aydınlatma Platformu, (https://www.kap.org.tr/tr/).
6. Sermaye Piyasası Kurul Bülteni, (https://spk.gov.tr/spk-bultenleri).
7. Borsa İstanbul, (https://borsaistanbul.com/tr/sayfa/506/pazarlar).
8. Sermaye Piyasası Kurulu Eğitim Seminerleri, (https://www.btkakademi.gov.tr/portal/course/2-1_tuerkiye-de-finansal-sistem-ve-sermaye-piyasasi-kurulunun-fonksiyonu-1-15851).
9. AYTEKİN K. Güner. (2018), International Journal of Humanities and Education, Türkiye’de Sermaye Piyasaları ve Borsaların Gelişim Süreci, Ankara, Cilt: 4 Sayı: 9, 150 - 176, 01.10.2018
.jpg)